zeytin teorisi ne demek?

Zeytin teorisi, 2003 yılında ünlü yazar ve siyasi düşünür Thomas L. Friedman tarafından ortaya atılan bir teoridir. Teori, zeytin ağacının iki farklı şekilde yetiştirilebileceğine ve bu farklılıkların toplumların ekonomik ve siyasi gelişiminde rol oynayabileceğine odaklanıyor.

Friedman, zeytin ağacını tek bir gövde ve dalları olan bir yapı olarak tanımlar. Zeytin ağacını geliştirme biçimine göre, gövde ülkenin devlet yapısını, dallar ise toplumun çeşitli kesimlerini temsil eder. Birinci yönteme göre, zeytin ağacının gövdesi güçlendirilir ve dallar sıkı bir şekilde kontrol edilir. Böylece ülkede merkezi bir güç ve otorite oluşur. Öte yandan, ikinci yöntemde, zeytin ağacının dalları ayrı bağımsız bir şekilde geliştirilir. Bu şekilde toplumda çeşitli gruplar kendi kimliklerini koruyarak özgürce yaşayabilirler.

Friedman, kendi ülkesi ABD'de ikinci yöntemin uygulanmasının ekonomik ve siyasi gelişim açısından daha başarılı olduğunu savunuyor. Ancak bazı ülkelerde bu yöntemin uygulanması daha zor olabilir, özellikle kabile toplumlarının olduğu ülkelerde. Zeytin teorisi, bir ülkenin kalkınmasında çeşitli faktörlerin rol oynadığını kabul eder ve her ülkenin kendi özellikleri doğrultusunda bir gelişim modeli izlemesi gerektiğine dikkat çeker.